§120. 17. Pleonasme en tautologie

Zowel in pleonasme als in tautologie wordt iets tweemaal uitgedrukt: in pleonasme wordt een eigenschap, die het hoofdwoord reeds van nature bezit, nog eens apart uitgedrukt (‘een witte schimmel’), in tautologie wordt het hele begrip herhaald (‘enkel en alleen’).
Heel vaak zijn wij met pleonasme en tautologie al niet meer op het gebied der stijlfiguren, maar op dat der stijlfouten: ze worden vaak eer gebruikt uit gedachteloosheid en slordigheid, dan met de vooropgezette bedoeling een bepaald effect te bewerkstelligen.

dbnl Lodewick, Literaire kunst > Inhoudsopgave > Inhoud > dbnl [p. 112]
Taaladvies

Ik noem het stapelen.
Een voorbeeld :

Stenen boven elkaar op een grote hoop stapelen.

Ik hoor het steeds vaker. Is het een stijlfiguur of stijlfout ?
Misschien is het een onderdeel van onze cultuur, steeds meer geld, meer bezit, meer techniese vooruitgang, steeds sneller, hoger, "beter" en op TV alles opkloppen, steeds meer emoties, steeds flitsender, steeds meer spanning en sensatie.
Ach, woorden, maar ik vind het leuk er op te letten.

Voorbeelden:

N.E.C. is een mogelijke kanshebber voor de landstitel.
N.E.C is een kanshebber voor de landstitel.
N.E.C. is een van de mogelijke winnaars van de landstitel.
Voetbalcommentatoren stapelen regelmatig erg frequent en de hele tijd ;-)

Een potentiële medaillekandidaat.
Een potentiële winnaar.
Een medaillekandidaat.

Het is alsof hij pijnt lijkt te hebben.
Het is alsof hij pijn heeft.
Hij lijkt pijn te hebben.

Het leek er in het begin naar uit te zien dat het misschien een mooie wedstrijd zou worden.
Het leek in het begin een mooie wedstrijd te worden.
Het zag er in het begin naar uit dat het een mooie wedstrijd zou worden.
In het begin dachten we nog: misschien wordt het wel een mooie wedstrijd.

De softbaldames behoren internationaal gezien tot de wereldtop.
De softbaldames behoren internationaal gezien tot de top.
De softbaldames behoren tot de wereldtop.

Het lijkt erop, dat ze waarschijnlijk nog vrij rondlopen.
Het lijkt erop, dat ze nog vrij rondlopen.
Waarschijnlijk lopen ze nog vrij rond.

Het is nu vrijwel onmogelijk om nog te kunnen landen.
Het is nu vrijwel onmogelijk om nog te landen.
Nu kunnen ze bijna niet meer landen.

We vinden het belangrijk dat iedereen mee moet kunnen doen.
We vinden het belangrijk dat iedereen mee kan doen.
Iedereen moet mee kunnen doen.

Ik probeer contact te zoeken.
Ik zoek contact.
Ik probeer contact te krijgen.

Jan heeft een nieuwe foto toegevoegd.
Hij heeft een foto toegevoegd
Hij heeft een nieuwe foto op Facebook gezet.

Ik vermoed dat hij het waarschijnlijk zelf niet in de gaten had.
Ik vermoed dat hij het zelf niet in de gaten had.
Hij had het waarschijnlijk zelf niet in de gaten.

Wij zien ons genoodzaakt om dat te moeten doen.
Wij zien ons genoodzaakt om dat te doen.
Dat moeten we doen.

Uber verliest zijn vergunning om taxidiensten te mogen aanbieden in Londen.
Uber verliest zijn vergunning om taxidiensten aan te bieden in Londen.
Uber mag geen taxidiensten meer aanbieden in Londen.

 

Een groot toptalent.
We proberen direct live te kunnen schakelen naar de wedstrijd.
Het is moeilijk het water op te kunnen pompen.

De wrakstukken zouden mogelijk van het vliegtuig kunnen zijn.
Er moeten meer mogelijkheden komen om misdadigers aan te kunnen pakken.
Er wordt lucht in het trappenhuis geblazen om te voorkomen dat de rook in andere woningen terecht kan komen.
Vanavond is de loting, dan zal duidelijk worden wie de tegenstander van Oranje kan zijn. Voor het puntentotaal is het essentieel dat ze deze wedstrijd moeten winnen.
Op deze foto zie je hoe de situatie er toen uitzag.
Een ander alternatief.
Er dreigt instortingsgevaar.
De uitzending zal morgen opnieuw herhaald worden.
Ze hebben de kans om de tegenstander eventueel te verslaan.
Ook mede door mijn ziekte ...
We zijn gewend dat ze altijd rustig beginnen.
Hij speelt voor zijn eigen thuispubliek.
Hij neemt het voortouw in handen.

Zie ook Zo optimaal mogelijk

En ook lelijk:
Dat was zijn hoogtepunt in zijn hele carrière.
Een van zijn ergste fouten die hij gemaakt heeft tijdens zijn hele Leven.
Dat is mijn mooiste boek dat ik ooit gekocht heb.



     Reageren